Een fotogalerij

De geschiedenis heeft de griezelige neiging zichzelf te herhalen, omdat de mens heel bedreven lijkt in het niet leren van lessen. De Franse historicus en filosoof Alexis de Tocqueville schreef: “De geschiedenis is een fotogalerij met maar weinig originele werken en veel kopieën.” Je zou denken dat we momenteel bezig zijn nog een kopie te maken van de gebeurtenissen in de jaren dertig.

In een groot deel van Europa heeft de opkomst van politiek links en rechts het voor centristische stemmen steeds moeilijker gemaakt om gemeenschappelijke grond te vinden waarop zij overheidsbeleid kunnen bouwen. De huidige politici hebben niet gereageerd op de bezorgdheid van burgers met betrekking tot kwesties als immigratie, recht en orde, sociale- en economische condities en daarnaast ook nationale veiligheid. Deze toenemende spanning tussen het publiek en rigide leiders heeft geleid tot een toenemende polarisatie van politiek denken en handelen. Voor de gemiddelde burger functioneert het democratische systeem met zijn gekozen ambtenaren niet goed en reageert het niet adequaat op de veranderende omstandigheden die de individuele kiezers beïnvloeden. De natuurlijke reactie hierop is om zich achter overtuigende stemmen te scharen die roepen om dramatische veranderingen, of dat nu links of rechts is.

Dit is de vruchtbare grond van de frustratie en woede, van de vervreemding en kwetsbaarheid waarin Europa zich momenteel bevindt. Net als in de jaren dertig zal er een sterke reactie komen tegen de economische en sociale krachten waar veel Europeanen zich vandaag door belaagd voelen. En, net als in de jaren dertig, lijkt deze reactie in het begin positief, maar zal eindigen in een herhaling van geweld, zoals de wereld nog nooit eerder heeft gezien. Vervolgens zal de geschiedenis eindelijk beginnen om een “fotogalerij met alleen maar originele werken” te worden.